యుద్ధంలో ఇరాన్ ఈ 5 గుణపాఠాలు చేర్చుకోవాలి.. ఎంత నష్టమో తెలుసా..!

12 రోజులు ఇజ్రాయిల్‌తో చేసిన యుద్ధంలో ఇరాన్ చాలా కోల్పోయింది. ఇందులో ఇజ్రాయెల్ ఆపరేషన్ రైజింగ్ లయన్ పేరుతో ఇరాన్ అణు, సైనిక, క్షిపణి స్థావరాలపై దాడి చేసింది. యుద్ధం చివరిలో అమెరికా ఇరాన్ అణుస్థావరాలు ఫోర్డో, నటాంజ్, ఇస్ఫహాన్ లపై దాడి చేసింది. ఈ యుద్ధం ఇరాన్ అనేక బలహీనతలను బయటపెట్టింది. రష్యా, చైనాల లేకపోతే ఇరాన్ ఏం చేయలేదని ఇందులో తెలిసింది. ఇరాన్ భవిష్యత్‌లో ఇంత భారీ నష్టాన్ని చూడొద్దంటే ఈ ఐదు గుణపాఠాలు నేర్చుకోవాల్సిందే.

1. రష్యా, చైనాలపై ఆధారపడటంలో దెబ్బ

ఇరాన్ ఎల్లప్పుడూ రష్యా, చైనాలను తన వ్యూహాత్మక మిత్రదేశాలుగా పరిగణించింది. కానీ ఈ యుద్ధంలో రెండు దేశాలు ఇరాన్‌ను ఒంటరిగా వదిలేశాయి. ఉక్రెయిన్ యుద్ధంలో బిజీగా ఉన్న రష్యా దౌత్యపరమైన ప్రకటనలు మాత్రమే చేసింది. రష్యా విదేశాంగ మంత్రిత్వ శాఖ అమెరికా దాడులను ఖండించింది. కానీ ఎటువంటి సైనిక సహాయం అందించలేదు. అటు చైనా సహాయం చేయడానికి సిద్ధంగా లేదు. రెండు వారాల క్రితం ఇరాన్, రష్యా, చైనా సంయుక్త నావికా విన్యాసాలు నిర్వహించాయి. కానీ టెహ్రాన్‌పై క్షిపణులు పడినప్పుడు, ఏ మిత్రదేశమూ ముందుకు రాలేదు. ఇరాన్ నుంచి చమురు దిగుమతి చేసుకునే చైనా కూడా శాంతిని కోరడమే. చైనా విదేశాంగ మంత్రి వాంగ్ యి ఇజ్రాయెల్ దాడులను ఖండించారు. రష్యా, చైనా వంటి పెద్ద మిత్రదేశాలపై పూర్తిగా ఆధారపడలేమని ఇరాన్ గుణపాఠం నేర్చుకుంది. ఇకపై ఇరాన్ స్వయం సమృద్ధిగల రక్షణ వ్యవస్థను అభివృద్ధి చేసుకోవాలి. సౌదీ అరేబియా లేదా టర్కీ వంటి ప్రాంతీయ మిత్రదేశాలతో సంబంధాలను మెరుగుపరచుకోవాలి.

2. ఎయిర్ డిఫెన్స్‌పై కంట్రోల్ లేకపోవడం

యుద్ధం జరిగిన మొదటి 24 గంటల్లో ఇజ్రాయెల్ 120 ఇరానియన్ వైమానిక రక్షణ వ్యవస్థలను నాశనం చేసింది. ఇది టెహ్రాన్ మొత్తం వైమానిక రక్షణలో మూడింట ఒక వంతు. అప్పుడు ఇజ్రాయెల్ వైమానిక దళం పశ్చిమ, మధ్య ఇరాన్‌పై వైమానిక ఆధిపత్యాన్ని సాధించింది. ఫైనాన్షియల్ టైమ్స్ నివేదిక ప్రకారం.. ఇజ్రాయెల్ ఒక డ్రోన్‌ను మాత్రమే కోల్పోయింది. ఇజ్రాయిల్ 200లకుపైగా విమానాలు, 330లకు పైగా క్షిపణులు ఇరాన్ పై ప్రయోగించింది. ఇరాన్ S-300, బవర్-373 ఎయిర్ డిఫెన్స్ వ్యవస్థలు ఇజ్రాయెల్ దాడులను ఆపడంలో విఫలమయ్యాయి. ఇరాన్ బలమైన వైమానిక దళాన్ని అభివృద్ధి చేసుకోవాలి. వైమానిక రక్షణ వ్యవస్థలను అప్‌గ్రేడ్ చేయాలి. వైమానిక నియంత్రణ లేకుండా, ఏ దేశమూ ఆధునిక యుద్ధంలో మనుగడ సాగించలేదని ఈ యుద్ధం ద్వారా ఇరాన్‌కు తెలిసివచ్చింది. రష్యా లేదా చైనా నుంచి దిగుమతి చేసుకున్న పాత వ్యవస్థలకు బదులుగా స్వదేశీ సాంకేతికతపై దృష్టి పెట్టాలి.

3. తగ్గిన క్షిపణుల ప్రభావం 

ఇరాన్ మధ్యప్రాచ్యంలో అతిపెద్ద క్షిపణి నిల్వను కలిగి ఉందని నమ్ముతారు. 2000 బాలిస్టిక్ క్షిపణులు ఉన్నాయి. యుద్ధంలో ఇరాన్ ఇజ్రాయెల్‌పై 450పైగా క్షిపణులు, 1000 డ్రోన్‌లను ప్రయోగించింది. కానీ అవి అంతగా ఇజ్రాయిన్‌ను ప్రభావితం చేయలేదు. ఇన్స్టిట్యూట్ ఫర్ ది స్టడీ ఆఫ్ వార్ ప్రకారం.. ఇరాన్ ప్రారంభంలో 200 క్షిపణులను ప్రయోగించింది. కానీ తరువాత ఈ సంఖ్య దాడికి 15,- 20 క్షిపణులకు తగ్గింది. ఇజ్రాయెల్ ఐరన్ డోమ్ ఆరో-2,  ఆరో-3 వ్యవస్థలు 90శాతం క్షిపణులను అడ్డుకున్నాయి. ఇరాన్ క్షిపణులు చాలా సైనిక లక్ష్యాలను చేధించలేకపోయాయి. హైఫా చమురు శుద్ధి కర్మాగారం తప్ప మరే పెద్ద సైనిక నష్టం జరగలేదు. హైపర్సోనిక్ క్షిపణులు, వార్‌హెడ్‌లు వంటి అధునాతన సాంకేతిక పరిజ్ఞానాలలో పెట్టుబడి పెట్టాలని ఇరాన్ నేర్చుకుంది.

4. గూఢచర్య నెట్‌వర్క్, అంతర్గత భద్రత బలహీనత

ఇజ్రాయెల్ మొసాద్ ఇరాన్‌లోకి లోతుగా చొచ్చుకుపోయింది. అట్లాంటిక్ కౌన్సిల్ నివేదిక ప్రకారం.. దాడులకు ముందు మొసాద్ ఇరాన్‌లో డ్రోన్‌లు, ఆయుధాలను మోహరించింది. ఇది IRGC కమాండర్లు, అణు శాస్త్రవేత్తల గురించి ఖచ్చితమైన సమాచారాన్ని పొందింది. ఇజ్రాయెల్ 21 మంది సైనిక కమాండర్లు, 10 మంది అణు శాస్త్రవేత్తలను చంపింది. ఇజ్రాయెల్ ఇరాన్ వైమానిక రక్షణ వ్యవస్థ, నాయకత్వాన్ని నాశనం చేసింది. ఇరాన్ అంతర్గత భద్రతలో లొసుగులు ఉన్నాయి. దీని వలన మొసాద్ కు గూఢచర్యం చేయడానికి అవకాశం లభించింది. ఇరాన్ ఇజ్రాయెల్ గూఢచర్య నెట్‌వర్క్‌ను నాశనం చేయాల్సి ఉంటుంది. భవిష్యత్తులో ఇరాన్ తన నిఘా సంస్థలను బలోపేతం చేయాల్సి ఉంటుంది. శత్రువుల చొరబాట్లను ఆపడానికి సైబర్ భద్రతపై దృష్టి పెట్టాల్సి ఉంటుంది.

5. ప్రాంతీయ మిత్రుల బలహీనత

ఇరాన్ వ్యూహం అక్షం ఆఫ్ రెసిస్టెన్స్ (హమాస్, హిజ్బుల్లా, హౌతీలు, సిరియా)లపై ఆధారపడింది. కానీ ఈ మిత్రదేశాలు యుద్ధ సమయంలో విఫలమయ్యాయి. హిజ్బుల్లా, హమాస్‌లను ఇప్పటికే ఇజ్రాయెల్ బలహీనపరిచింది. సిరియాలో అస్సాద్ పాలన కూలిపోయింది. హౌతీ తిరుగుబాటుదారులు ఇజ్రాయెల్‌పై క్షిపణులను ప్రయోగించారు. కానీ పెద్దగా ప్రభావం చూపలేదు. ఇరాన్ ప్రాక్సీ వ్యూహం ఇప్పుడు బలహీనపడిందని నిపుణులు తెలిపారు. ప్రాక్సీ వార్ వ్యూహం ఇప్పుడు పాతదని ఇరాన్ అర్థం చేసుకోవాలి. ప్రాంతీయ మిత్రదేశాలను బలోపేతం చేయడానికి బదులుగా, అది తన సంప్రదాయ సైనిక శక్తిని పెంచుకోవాలి. అలాగే, సౌదీ అరేబియా, టర్కీ వంటి దేశాలతో దౌత్య సంబంధాలను మెరుగుపరచుకోవాలి. 

యుద్ధంలో ఇరాన్‌కు భారీ నష్టం

యుద్ధంలో ఇరాన్ భారీ నష్టాలను చవిచూసింది. 263 మంది పౌరులతో సహా 657- నుంచి 800 మంది సైనికులు మరణించారు. 1800 నుంచి -3056 మంది వరకూ గాయపడ్డారు. నాటాంజ్‌లో 15000 సెంట్రిఫ్యూజ్‌లు ధ్వంసమయ్యాయి. ఫోర్డో తక్కువ నష్టాన్ని చవిచూసింది. టెహ్రాన్, ఇస్ఫహాన్, కోమ్‌లలో పౌర, పారిశ్రామిక మౌలిక సదుపాయాలు దెబ్బతిన్నాయి. దీని వలన 150-200 బిలియన్ డాలర్ల ఆర్థిక నష్టం వాటిల్లింది.