HEALTH : ఊపిరితిత్తులు దెబ్బతినే ప్రమాదం ఎవరికి ఎక్కువగా ఉంటుంది?

Lungs Health : మన చుట్టూ ట్రిలియన్ల కొద్దీ సూక్ష్మజీవులు ఉన్నాయి, వీటిని మనం కంటితో చూడలేము. కోట్లాది సూక్ష్మజీవులు మన నోటిలోకి ప్రవేశిస్తాయి. మనం వాటిని చూడలేము కానీ మన ఊపిరితిత్తులు వాటిని శరీరంలోకి ప్రవేశించనివ్వవు. అటువంటి పరిస్థితిలో, మన ఊపిరితిత్తులు(Lungs) బలహీనమైతే  వాటిలో ఏదైనా వ్యాధి ఉంటే, మనం ఎలా జీవించగలం. కానీ వాస్తవం ఏమిటంటే, ప్రమాదకరమైన కాలుష్యం, అనేక రకాల ఇన్ఫెక్షన్లు  కొన్ని వ్యాధుల కారణంగా మన ఊపిరితిత్తులు బలహీనంగా మారుతున్నాయి. ఊపిరితిత్తులు పూర్తిగా పనిచేయడం మానేస్తే అప్పుడు ఊపిరితిత్తులను మార్చవలసి ఉంటుంది.

యూరోపియన్ రెస్పిరేటరీ రివ్యూ(European Respiratory Review) ప్రకారం, ప్రపంచంలో ప్రతి సంవత్సరం సుమారు 4600 ఊపిరితిత్తులు మార్పిడి చేయబడతాయి. వీటిలో 91 శాతం ఊపిరితిత్తుల మార్పిడి యూరప్  అమెరికాలో మాత్రమే జరుగుతాయి. మన దేశంలో ఊపిరితిత్తులను మార్చుకునే సదుపాయం చాలా తక్కువ. దేశంలో 4-5 కేంద్రాల్లో మాత్రమే ఊపిరితిత్తుల మార్పిడి జరుగుతుంది. ఉత్తర భారతదేశంలో మొట్టమొదటి ఊపిరితిత్తుల మార్పిడి కేంద్రం న్యూఢిల్లీలోని పుష్పవతి సింఘానియా హాస్పిటల్ అండ్ రీసెర్చ్ సెంటర్‌లో ప్రారంభించబడింది.

ఊపిరితిత్తుల మార్పిడి ఎవరికి అవసరం? 

రోగి ఊపిరితిత్తులు బాగా దెబ్బతిన్నట్లయితే ఊపిరితిత్తుల మార్పిడి అవసరమని డాక్టర్ కరణ్ మెహ్రా చెప్పారు. ఇది అనేక కారణాల వల్ల సంభవించవచ్చు. మధ్యంతర ఊపిరితిత్తుల వ్యాధి, ఊపిరితిత్తుల ఫైబ్రోసిస్, COPD, ఊపిరితిత్తుల వైఫల్యం, వాపు మొదలైన పరిస్థితులు చాలా తీవ్రంగా మారినప్పుడు, ఊపిరితిత్తుల పనితీరు చాలా బలహీనంగా మారుతుంది. ఈ పరిస్థితుల్లో రోగికి రోజూ 10-15 లీటర్ల ఆక్సిజన్ అవసరం. అటువంటి రోగులకు ఊపిరితిత్తులు మార్పిడి చేస్తే, వారి జీవితం మునుపటిలా సాధారణమవుతుంది.

ఊపిరితిత్తుల మార్పిడి ఎలా జరుగుతుంది?

ప్రస్తుతం భారతదేశంలో చాలా తక్కువ మంది రోగులకు ఊపిరితిత్తుల మార్పిడి జరుగుతుందని డాక్టర్ కరణ్ మెహ్రా చెప్పారు. గత సంవత్సరం, సుమారు 120 మంది రోగులలో ఊపిరితిత్తులను మార్చారు. ఊపిరితిత్తుల మార్పిడి అవసరమయ్యే రోగులకు, ముందుగా దాతని గుర్తిస్తారు. నిజానికి దేశంలో చాలా మంది బ్రెయిన్ డెడ్‌తో జీవిస్తున్నారు. ఊపిరితిత్తులను దానం చేసేందుకు కుటుంబం అనుమతి ఇస్తే, ఊపిరితిత్తులు సరిపోతాయి. ఊపిరితిత్తులు అన్ని పారామితులతో సరిపోలినట్లయితే, అవసరమైన రోగిని ఇప్పటికే ECMO మెషీన్‌లో పరిశీలనలో ఉంచారు మరియు బ్రెయిన్ డెడ్ రోగి నుండి ఊపిరితిత్తులు తొలగించబడతాయి.

ఇది చాలా కష్టమైన  సంక్లిష్టమైన ప్రక్రియ. దీని తరువాత, ఊపిరితిత్తులను తగిన పరికరాలలో ఆసుపత్రికి తీసుకువస్తారు. ఇందుకోసం రోడ్లపై గ్రీన్ కారిడార్లను ఏర్పాటు చేయాలని పరిపాలనాధికారులను కోరుతున్నారు. ఇది మార్గం క్లియర్ చేస్తుంది. ఊపిరితిత్తులను త్వరగా ఆసుపత్రిలో రోగికి తీసుకురావచ్చు. దీని తరువాత, సుదీర్ఘ ప్రక్రియ కొనసాగుతుంది  పల్మోనాలజిస్ట్ సర్జన్ రోగిలో ఊపిరితిత్తులను ఉపసంహరించుకుంటాడు. శస్త్రచికిత్స తర్వాత, రోగిని 5 నుండి 7 రోజుల పాటు ప్రత్యేక మార్పిడి ఐసియులో ఉంచుతారు. ఈ కాలంలో, రోగికి సంక్రమణ ప్రమాదం ఎక్కువగా ఉంటుంది. అందువల్ల, రోగి మార్పిడి పల్మోనాలజిస్ట్ యొక్క దగ్గరి పరిశీలనలో ఉంచబడుతుంది. ఆ తర్వాత అతన్ని వార్డుకు మార్చారు. రెండు వారాల తర్వాత, రోగి సాధారణ స్థితికి చేరుకున్నాడు మరియు ఆసుపత్రి నుండి డిశ్చార్జ్ అవుతాడు.

ఏ వ్యాధులలో ఊపిరితిత్తుల మార్పిడి అవసరం?

ఊపిరితిత్తుల మార్పిడి అవసరమయ్యే అనేక వ్యాధులు ఉన్నాయి. మధ్యంతర ఊపిరితిత్తుల వ్యాధి (ILDs) ఉందని డాక్టర్ కరణ్ మెహ్రా చెప్పారు. ఈ వ్యాధిలో ఊపిరితిత్తులలో అనేక రకాల సమస్యలు వస్తాయి. ఇందులో, ఊపిరితిత్తులు లోపలి నుండి తగ్గిపోవటం ప్రారంభిస్తాయి, ఎందుకంటే కణాలు చనిపోవడం ప్రారంభిస్తాయి, దీని కారణంగా కణజాలంలో మచ్చలు ఏర్పడతాయి. ఇది ఒక విధంగా గాయం లాంటిది. దీని కారణంగా ఊపిరితిత్తుల లోపలి భాగం నాశనమవడం ప్రారంభమవుతుంది. ఇది శ్వాసకోశ వైఫల్యానికి కారణమవుతుంది. ఈ పరిస్థితిలో, ఊపిరితిత్తుల మార్పిడి అవసరం. ఇది కాకుండా, తీవ్రమైన COPD వ్యాధి ఉన్నవారికి కూడా ఊపిరితిత్తుల మార్పిడి అవసరం. కోవిడ్ తర్వాత, చాలా మంది రోగులలో ఊపిరితిత్తుల పనితీరు బలహీనపడుతోంది.

ఊపిరితిత్తులు దెబ్బతినే ప్రమాదం ఎవరికి ఎక్కువగా ఉంటుంది?

ధూమపానం లేదా ఆల్కహాల్ ఎక్కువగా తీసుకునే వ్యక్తులు ఊపిరితిత్తులకు హాని కలిగించే అవకాశం ఉంది. అదే సమయంలో, చాలా తరచుగా ఇన్ఫెక్షన్లు వచ్చే వ్యక్తులు, చాలా చెడ్డ జీవనశైలిని కలిగి ఉంటారు, మూత్రపిండాలు మరియు గుండె జబ్బులు కలిగి ఉంటారు, వారికి ఊపిరితిత్తులు దెబ్బతినే ప్రమాదం ఎక్కువగా ఉంటుంది. అదే సమయంలో, వారి కుటుంబ సభ్యులకు ఇప్పటికే ఊపిరితిత్తులు దెబ్బతిన్నాయి, వారి ఊపిరితిత్తుల సమస్యలు కూడా ఎక్కువగా ఉంటాయి.

ఊపిరితిత్తుల మార్పిడి చాలా కష్టమైన ప్రక్రియ. దాత నుండి ఊపిరితిత్తులను పొందడంలో అనేక సమస్యలు ఉన్నాయి. అలాగే ఊపిరితిత్తుల మార్పిడికి ప్రత్యేక రకం యంత్రం అవసరం. ఖర్చు రోగి యొక్క పరిస్థితి మరియు సమస్యల సంఖ్యపై ఆధారపడి ఉన్నప్పటికీ, ఊపిరితిత్తుల మార్పిడికి దాదాపు రూ. 25 నుండి 30 లక్షలు ఖర్చవుతుంది.

ఊపిరితిత్తుల మార్పిడి ఎక్కడ చేస్తారు?

డాక్టర్ కరణ్ మెహ్రా ప్రకారం, దేశంలో కేవలం 4 నుండి 5 కేంద్రాలలో మాత్రమే ఊపిరితిత్తుల మార్పిడి జరుగుతుంది. ఊపిరితిత్తుల మార్పిడి రెండు ఆసుపత్రులలో జరుగుతుంది, అపోలో హాస్పిటల్స్, చెన్నై మరియు హైదరాబాద్. ఉత్తర భారతదేశంలో ఊపిరితిత్తుల మార్పిడి కేంద్రం  న్యూఢిల్లీలోని సాకేత్‌లోని పుష్పవతి సింఘానియా హాస్పిటల్.