Nalanda University History: పురాతన విశ్వవిద్యాలయం.. అధునాతన రూపంలో.. నలంద యూనివర్సిటీ ప్రత్యేకతలు ఇవే!  

Nalanda University History: బీహార్ రాష్ట్రంలోని రాజ్‌గిర్‌లోని పురాతన శిథిలాల సమీపంలో నలంద విశ్వవిద్యాలయంలో కొత్త క్యాంపస్‌ను ప్రధాని నరేంద్ర మోదీ ఈరోజు అంటే జూన్ 19న ప్రారంభించారు . 1,600 సంవత్సరాల క్రితం వర్ధిల్లిన ప్రసిద్ధ పురాతన నలంద విశ్వవిద్యాలయం పేరు పెట్టిన ఈ కార్యక్రమం ప్రపంచవ్యాప్తంగా మేధావులు, విద్యార్థులను ఆకర్షిస్తోంది. నలంద విశ్వవిద్యాలయం అతి పురాతనమైనది. 16 శతాబ్దాల క్రితమే ఈ విద్యాలయం ప్రపంచంలోని మేధావులను ఆకర్షించింది. అయితే, తరువాత నలంద విశ్వవిద్యాలయం ముష్కరుల చేతిలో ధ్వంసం అయింది. మళ్ళీ ఇప్పుడు ఆ పాత విశ్వవిద్యాలయానికి సమీపంలోనే కొత్త క్యాంపస్ ను అందుబాటులోకి తీసుకువచ్చారు. ఆశలు నలంద యూనివర్సిటీ ఎప్పటిది? ఎవరు నిర్మించారు? ఎవరు ధ్వంశం చేశారు? వంటి పురాతన విషయాలతో పాటు ప్రస్తుతం కొత్త వర్సిటీ నిర్మాణానికి బీజం ఎలా పడింది? కొంగొత్త నలంద యూనివర్సిటీ విశేషాలు ఏమిటి అనే విషయాలను ఇప్పుడు తెలుసుకుందాం. 

అప్పట్లో నలందా..
Nalanda University History: పురాతన మగధ రాజ్యంలో (నేటి బీహార్) ఉన్న నలంద విశ్వవిద్యాలయం 5వ శతాబ్దం CEలో స్థాపించారు. నలంద పాటలీపుత్ర లేదా ప్రస్తుత పాట్నాకు సమీపంలోని రాజగృహ నగరం లేదా ప్రస్తుత రాజ్‌గిర్ దగ్గర ఉంది.

నలంద అనే పదం న + ఆలం + దా అనే మూడు సంస్కృత పదాల కలయికతో ఏర్పడింది. దీని అర్థం ఏమిటంటే, జ్ఞానం ఇచ్చే బహుమతిపై ఎలాంటి పరిమితి ఉండకూడదు. ఈ ప్రయోజనం కోసం, నలంద విశ్వవిద్యాలయం అనేక వందల సంవత్సరాల క్రితం బీహార్‌లోని రాజ్‌గిర్‌లో 450 ADలో గుప్త రాజవంశ పాలకుడు కుమారగుప్త I స్థాపించాడు.  అప్పుడు అది భారతదేశంలోని ఉన్నత విద్యకు అత్యంత ముఖ్యమైన కేంద్రం. ప్రపంచవ్యాప్తంగా ప్రసిద్ధి చెందింది.

స్థాపించిన తరువాత  సుమారు 700-800 సంవత్సరాల వరకు, పురాతన నలంద విశ్వవిద్యాలయం దేశంలో  అలాగే,  ప్రపంచ వ్యాప్తంగా  విజ్ఞాన కాంతిని వ్యాప్తి చేస్తూనే ఉంది. ఈ విద్యా దేవాలయం అప్పటి గొప్ప చక్రవర్తి హర్షవర్ధన్, పాల పాలకుల ప్రోత్సాహాన్ని పొందుతూనే ఉంది.

వాస్తవానికి, ఈ విశ్వవిద్యాలయాన్ని స్థాపించడం ముఖ్య ఉద్దేశ్యం ధ్యానం - ఆధ్యాత్మికత కోసం ఒక స్థలాన్ని కలిగి ఉండడమే. ఇక్కడ జ్ఞానం కూడా పొందవచ్చు. లార్డ్ గౌతమ బుద్ధుడు నలందను చాలాసార్లు సందర్శించాడని, ఇక్కడ ధ్యానం కూడా చేశాడని చెబుతారు. మఠం తరహాలో నిర్మించబడిన ఈ విశ్వవిద్యాలయం ఆక్స్‌ఫర్డ్ విశ్వవిద్యాలయం, యూరప్‌లోని అతి పురాతన బోలోగ్నా విశ్వవిద్యాలయం కంటే 500 సంవత్సరాల ముందు ఉండేది. అంటే, తక్షశిల తరువాత, నలంద ప్రపంచంలో రెండవ పురాతన విశ్వవిద్యాలయంగా పరిగణిస్తారు. ప్రపంచంలో నివాస సౌకర్యాలు కలిగిన మొదటి విశ్వవిద్యాలయం ఇదే. అప్పట్లో ఈ విశ్వవిద్యాలయం  చైనా, కొరియా, జపాన్, టిబెట్, మంగోలియా, శ్రీలంక, ఆగ్నేయాసియాతో సహా ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఉన్న పండితులను ఆకర్షించింది.

బస, భోజనం, చదువు అన్నీ ఉచితం..
విద్యార్థులను ప్రతిభ ఆధారంగా ఈ విశ్వవిద్యాలయంలో ప్రవేశానికి ఎంపిక చేశేవారు.  వారి వసతి, ఆహారం, చదువులు అన్నీ ఉచితం. ఒక సమయంలో, 10 వేల మందికి పైగా విద్యార్థులు ఇక్కడ చదువుకున్నారు, వీరి కోసం 2700 మందికి పైగా ఉపాధ్యాయులను నియమించారు. భారతదేశంతో పాటు, కొరియా, జపాన్, టిబెట్, చైనా, ఇరాన్, ఇండోనేషియా, గ్రీస్, మంగోలియా వంటి అనేక ఇతర దేశాల నుండి విద్యార్థులు కూడా ఇక్కడ చదువుకోవడానికి వచ్చారు. సాహిత్యం, జ్యోతిష్యం, మనస్తత్వశాస్త్రం, ఖగోళశాస్త్రం, చట్టం, సైన్స్, యుద్ధం, చరిత్ర, గణితం, వాస్తుశిల్పం, భాషా శాస్త్రం, ఆర్థికశాస్త్రం, వైద్యం వంటి అనేక సబ్జెక్టులు ఇక్కడ బోధించారు.  దీని పూర్వ విద్యార్థులలో గొప్ప చక్రవర్తి హర్షవర్ధన, పాల రాజవంశ పాలకుడు ధర్మపాల, వసుబంధు, ధర్మకీర్తి, ఆర్యవేదం, నాగార్జునతో సహా చరిత్ర లో సుప్రసిద్ధులైన అనేక మంది వ్యక్తులు ఉన్నారు. భారతీయ గణిత శాస్త్రానికి మార్గదర్శకుడు,  సున్నా ఆవిష్కర్త ఆర్యభట్ట 6వ శతాబ్దం CEలో నలందలో గౌరవనీయులైన విద్యావేత్తలలో ఒకరు.

Nalanda University History: అప్పట్లోనే ఈ విశ్వవిద్యాలయంలో ప్రవేశం ఇప్పటి IIT, IIM లేదా Ivy League సంస్థల అగ్ర సంస్థల ప్రవేశం లానే చాలా కఠినమైనదిగా ఉండేది. విద్యార్థులు కఠినమైన ఇంటర్వ్యూలను ఎదుర్కొనేవారు. ఇక  ప్రవేశం పొందిన వారికి ధర్మపాల, సిలభద్ర వంటి గౌరవనీయులైన బౌద్ధ గురువులచే మార్గనిర్దేశం చేసిన పండితుల బృందం మార్గదర్శకత్వం వహించింది. 'ధర్మ గంజ్' లేదా 'మౌంటైన్ ఆఫ్ ట్రూత్' అని పిలువబడే విశ్వవిద్యాలయం లైబ్రరీలో తొమ్మిది మిలియన్ల చేతితో వ్రాసిన తాళపత్ర మాన్యుస్క్రిప్ట్‌లు ఉన్నాయి.  ఇది బౌద్ధ విజ్ఞానానికి సంబంధించి  ప్రపంచంలోనే గొప్ప రిపోజిటరీగా మారింది.

నలంద విశ్వవిద్యాలయం ఎలా నాశనం అయింది?
Nalanda University History: టర్కో-ఆఫ్ఘన్ మిలిటరీ జనరల్ అయిన భక్తియార్ ఖిల్జీ 1190వ దశకంలో జరిపిన కాల్పులకు ఈ సంస్థ బలి అయింది. అత్యంత వినాశకరమైన మంటలు దాదాపు మూడు నెలల పాటు చెలరేగాయి. బౌద్ధ జ్ఞానం అత్యంత విలువైన సేకరణ ఈ మంటల్లో నాశనం అయింది. విధ్వంసం నుండి బయటపడిన కొన్ని మాన్యుస్క్రిప్ట్‌లు ఇప్పుడు లాస్ ఏంజిల్స్ కౌంటీ మ్యూజియం ఆఫ్ ఆర్ట్,  టిబెట్‌లోని యార్లంగ్ మ్యూజియంలో భద్రపరిచారు. ఆరు శతాబ్దాల అస్పష్టత తర్వాత, విశ్వవిద్యాలయాన్ని 1812లో స్కాటిష్ సర్వేయర్ ఫ్రాన్సిస్ బుకానన్-హామిల్టన్ తిరిగి కనుగొన్నారు. తరువాత, 1861లో, సర్ అలెగ్జాండర్ కన్నింగ్‌హామ్ దీనిని పురాతన విశ్వవిద్యాలయంగా అధికారికంగా గుర్తించారు.

ఐక్యరాజ్యసమితి గుర్తింపు..
2016 సంవత్సరంలోనే, పురాతన నలంద విశ్వవిద్యాలయం  శిధిలాలను  ఐక్యరాజ్యసమితి వారసత్వ ప్రదేశంగా ప్రకటించారు.

నలంద పునరుద్ధరణ..
దాని వారసత్వాన్ని పునరుద్ధరించే ప్రయత్నంలో, నలంద విశ్వవిద్యాలయాన్ని పునఃస్థాపించాలనే ఆలోచనను మాజీ రాష్ట్రపతి డాక్టర్ APJ అబ్దుల్ కలాం 2006లో ప్రతిపాదించారు. 2010లో మన్మోహన్ సింగ్ ప్రధానిగా ఉండగా నలంద విశ్వవిద్యాలయం బిల్లు ఆమోదం పొందడంతో ఈ దృక్పథం ఊపందుకుంది.  రాజ్‌గిర్ సమీపంలోని తాత్కాలిక ప్రదేశం నుండి కొత్తగా నలంద యూనివర్సిటీ నిర్మాణ కార్యక్రమం వేగంగా మొదలైంది. మాజీ రాష్ట్రపతి ప్రణబ్ ముఖర్జీ 2016లో రాజ్‌గిర్‌లోని పిల్ఖి గ్రామంలో శాశ్వత క్యాంపస్‌కు శంకుస్థాపన చేశారు. 2017లో నిర్మాణం ప్రారంభం అయింది.  ఈరోజు అంటే జూన్ 18, 2024న కొత్త క్యాంపస్ ప్రారంభోత్సవంతో ఆధునిక నలంద విశ్వవిద్యాలయం పురుడు పోసుకుంది. 

న్యూ నలంద యూనివర్సిటీ క్యాంపస్ విశేషాలు..
100 ఎకరాల విస్తీర్ణంలో విస్తరించి ఉన్న ఈ కొత్త క్యాంపస్ పురాతన వాస్తు సూత్రాలతో పర్యావరణ అనుకూలమైన నిర్మాణాలతో కలగలిసి ఉంది.  ఇది జీరో కార్బన్ ఫుట్ ప్రింట్స్ ను  నిర్ధారిస్తుంది. 

హైలైట్స్ ఇవే.. 

• దాదాపు 1,900 మంది విద్యార్థుల కోసం 40 తరగతి గదులతో కూడిన రెండు బ్లాక్‌లు, 550 మంది విద్యార్థుల కోసం300 కంటే ఎక్కువ హాస్టళ్లతో కలిపి రెండు ఆడిటోరియంలు, స్పోర్ట్స్ కాంప్లెక్స్, మెడికల్ సెంటర్, కమర్షియల్ సెంటర్, ఫ్యాకల్టీ సౌకర్యాల కోసం ఫ్యాకల్టీ క్లబ్ వంటి
• 197 అకడమిక్ హౌసింగ్ యూనిట్లు ప్లాన్ చేశారు. సెప్టెంబర్ నాటికి 3,00,000 పుస్తకాలు, 3,000 వినియోగదారుల సామర్థ్యంతో లైబ్రరీని పూర్తి చేస్టారు. 

నలంద విశ్వవిద్యాలయంలో పాఠశాలలు - కేంద్రాలు.. 

• విశ్వవిద్యాలయం ప్రస్తుతం బౌద్ధ అధ్యయనాలు, చారిత్రక అధ్యయనాలు, జీవావరణ శాస్త్రం, స్థిరమైన అభివృద్ధి, భాషలు, సాహిత్యం, అంతర్జాతీయ సంబంధాలను కవర్ చేస్తూ ఆరు పాఠశాలలను నిర్వహిస్తోంది.  అంతేకాకుండా,  బే ఆఫ్ బెంగాల్ స్టడీస్, ఇండో-పర్షియన్ స్టడీస్, కాన్ఫ్లిక్ట్ రిజల్యూషన్,  కామన్ ఆర్కైవల్ రిసోర్స్ సెంటర్‌లో ప్రత్యేకత కలిగిన నాలుగు కేంద్రాలను నిర్వహిస్తుంది.
• నలంద విశ్వవిద్యాలయం పోస్ట్ గ్రాడ్యుయేట్, డాక్టోరల్ రీసెర్చ్ కోర్సులు, స్వల్పకాలిక సర్టిఫికేట్ కోర్సులు, అంతర్జాతీయ విద్యార్థుల కోసం స్కాలర్‌షిప్‌లతో సహా అనేక రకాల ప్రోగ్రామ్‌లను అందిస్తుంది, ఇది గ్లోబల్ అకడమిక్ ఎక్సలెన్స్ పట్ల దాని నిబద్ధతను ప్రతిబింబిస్తుంది.