RBI:ఆర్ బీఐ ఆవిర్భవానికి 90 ఏళ్లు!

భారతీయ రిజర్వ్ బ్యాంక్ (RBI),కు 90 సంవత్సరాలు నిండింది. ద్రవ్య స్థిరత్వం, కరెన్సీ నిర్వహణ,బ్యాంకింగ్ వ్యవస్థను నియంత్రించేందుకు ఆర్‌బిఐ ఏప్రిల్ 1, 1935న ఆవిర్భవించింది. గత 9 దశాబ్దాలలో, సెంట్రల్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా ఎన్నో  హెచ్చు తగ్గుల ను చూసిన ఒత్తిడికి అధిగమిస్తూ ముందుకు సాగుతూనే ఉంది. 1934 మార్చిలో రిజర్వ్ బ్యాంక్ స్థాపన చట్టం తీసుకొచ్చారు.

RBI మొదటి గవర్నర్ ఎవరు?
RBI  మొదటి గవర్నర్ ఆస్ట్రేలియాలో జన్మించిన సర్ ఓస్బోర్న్ ఆర్కెల్ స్మిత్, ఇతను ఇంపీరియల్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా లోని ఇద్దరు మేనేజింగ్ గవర్నర్లలో ఒకరు. రిజర్వ్ బ్యాంక్ గవర్నర్ అయిన మొదటి భారతీయుడు సర్ సీడీ దేశ్ ముఖ్. 1947లో భారతదేశాన్ని విభజించినప్పుడు, పాకిస్తాన్‌తో ఆర్‌బిఐకి ఎటువంటి సంబంధం ఉండదని లేదా పాకిస్తాన్‌లో భారతీయ నోట్లు లేదా కరెన్సీ చట్టబద్ధంగా ఉండకూడదని నిర్ణయించారు.

46 టన్నుల బంగారాన్ని ఇంగ్లాండ్‌కు ఎందుకు తాకట్టు పెట్టారు?
1990 ఆగస్టులో చమురు ధరలు విపరీతంగా పెరిగినప్పుడు, దేశంలో తీవ్రమైన ఆర్థిక సంక్షోభం తలెత్తి, చెల్లింపుల బ్యాలెన్స్ పరిస్థితి తలెత్తింది. అలాంటి పరిస్థితి తలెత్తడంతో భారత్ డిఫాల్ట్‌కు చేరువైంది. అప్పుడు ఆర్బీఐ మాస్టర్‌గా మారింది. ఆర్‌బిఐ (రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా) వెంటనే 46 టన్నుల కంటే ఎక్కువ బంగారాన్ని తన బంగారు నిల్వల నుండి బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇంగ్లండ్‌కు బదిలీ చేసింది, తద్వారా అది విదేశీ కరెన్సీని తీసుకోవచ్చు. అప్పట్లో రూపాయి విలువను మూడు రోజుల్లోనే రెండుసార్లు తగ్గించాల్సి వచ్చింది. ఒకసారి 9%, రెండవసారి 10%. అప్పుడే పరిస్థితి అదుపులోకి వచ్చింది.

రిజర్వ్ బ్యాంక్ డైరెక్ట్ పబ్లిక్ డీలింగ్ చేయకపోతే, అది ఎలా సంపాదిస్తుంది? ఆర్‌బీఐ ఆదాయానికి ప్రధానంగా మూడు వనరులు ఉన్నాయి. మొదటిది- అతను ప్రభుత్వ బాండ్ల ద్వారా వడ్డీని పొందుతాడు. అంతేకాకుండా, విదేశీ కరెన్సీలో పెట్టుబడి ద్వారా ఆదాయం ఉంది. మార్కెట్‌లో పెట్టుబడి పెట్టడానికి ప్రభుత్వం ఆర్‌బిఐ నుండి తీసుకునే డబ్బు నుండి సెంట్రల్ బ్యాంక్ కూడా డబ్బు సంపాదిస్తుంది. రెండవది- ఆర్‌బిఐ మిగులు మొత్తంపై వడ్డీని పొందుతుంది, అంటే ప్రభుత్వానికి ఇచ్చిన తర్వాత ప్రభుత్వానికి మిగిలే డివిడెండ్. మూడవది- విదేశీ ఆస్తుల రీవాల్యుయేషన్ అంటే విదేశీ ఆస్తులు మరియు బంగారం రీవాల్యుయేషన్.

RBI దగ్గర ఎంత డబ్బు ఉంది?
కాబట్టి రిజర్వ్ బ్యాంక్ వద్ద ఎంత డబ్బు ఉంది? స్టాటిస్టా ప్రకారం, 2023 ఆర్థిక సంవత్సరంలో భారతీయ రిజర్వ్ బ్యాంక్ (RBI) నికర ఆదాయం సుమారు రూ. 874 బిలియన్లు. మనం రూపాయల్లో మాట్లాడితే ఈ మొత్తం 874,200,000,000 ట్రిలియన్లు. 2022తో పోలిస్తే దాదాపు రెండున్నర రెట్లు పెరిగింది.

రిజర్వ్ బ్యాంక్ వద్ద ఎంత బంగారం ఉంది?
మార్చి 2023 చివరి నాటికి తమ వద్ద 794.64 మెట్రిక్ టన్నుల (సుమారు 794640 కిలోలు) బంగారం ఉందని, ఇందులో 56.32 మెట్రిక్ టన్నుల బంగారు డిపాజిట్లు కూడా ఉన్నాయని విదేశీ మారక నిల్వల నిర్వహణపై తన అర్ధ-వార్షిక నివేదికలో సెంట్రల్ బ్యాంక్ పేర్కొంది.

RBI గవర్నర్ జీతం ఎంత?
రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా (RBI) ప్రస్తుత గవర్నర్ శక్తికాంత దాస్. వీరికి కేంద్ర ప్రభుత్వ క్యాబినెట్ సెక్రటరీతో సమానంగా జీతం, సౌకర్యాలు లభిస్తాయి. ఆర్బీఐ మాజీ గవర్నర్ రఘురామ్ రాజన్ ఒక ఇంటర్వ్యూలో గవర్నర్ పొందుతున్న జీతం మరియు సౌకర్యాల గురించి ప్రస్తావించారు. ఆర్‌బీఐ గవర్నర్‌కు ప్రతి నెలా దాదాపు రూ.4 లక్షల జీతం లభిస్తుందని ఆయన చెప్పారు. ఇది కాకుండా, ముంబైలోని నాగరిక మలబార్ హిల్స్ ప్రాంతంలో ఒక విలాసవంతమైన బంగ్లా కూడా అందుబాటులో ఉంది.